Vandaag markeert een beslissend moment in de strijd voor digitale rechten in cultureel erfgoed. Vanaf de oevers van het Meer van Genève, waar geesten al lange tijd samenkomen om de toekomst van kennis vorm te geven, kondigt Internet Archive Europe met trots de lancering aan van Our Future Memory, een wereldwijde campagne gewijd aan het veiligstellen van de digitale rechten van bibliotheken, archieven en musea wereldwijd.
De timing kon niet beter gekozen zijn. Terwijl we spreken op de LIBER 2025 Annual Conference, omringd door Europa's meest vooraanstaande bibliotheekprofessionals, zijn we uit eerste hand getuige van de urgentie die dit initiatief drijft. De panelsessie “Vier rechten voor bibliotheken” van vandaag, gemodereerd door onze eigen Jeff Ubois samen met vooraanstaande sprekers Justus Dreyling van COMMUNIA, Caroline De Cock van Information Labs en Peter Routhier van Internet Archive, heeft uitgekristalliseerd wat velen van ons al jaren voelen: de digitale transformatie heeft het landschap voor geheugeninstellingen fundamenteel veranderd, en niet altijd ten goede.
De uitdaging waarvoor we staan
Hoewel technologie universele toegang tot menselijke kennis heeft beloofd, hebben veel bibliotheken tegenwoordig minder praktische manieren om hun historische missie te vervullen dan tientallen jaren geleden.
De verschuiving van het bezit van fysieke materialen naar het licenseren van digitale inhoud heeft een ongekende crisis veroorzaakt. Licentieovereenkomsten verbieden routinematig conserveringsactiviteiten die ooit standaard waren. Materialen die alleen in digitale formaten bestaan, blijven vaak opgesloten achter commerciële platforms die beperkingen opleggen aan de instellingen die bedoeld zijn om ze te bewaren voor toekomstige generaties.
Dit is niet alleen een technisch probleem, het is een fundamentele bedreiging voor het democratische principe dat kennis voor iedereen toegankelijk moet zijn, ongeacht economische middelen of geografische locatie.
Onze reactie: Vier essentiële rechten
De campagne Our Future Memory gaat uit van een eenvoudige premisse: geheugeninstellingen moeten online dezelfde rechten en verantwoordelijkheden behouden die ze van oudsher offline hebben uitgeoefend. Om dit te bereiken hebben we vier fundamentele digitale rechten geformuleerd:
- Het recht om materiaal in digitale vorm te verzamelen, via digitalisering, aankopen op de open markt of andere legale middelen. Dit omvat ook inhoud die alleen bestaat in streamingformaten of achter platformbeperkingen.
- Het recht om digitaal materiaal te bewaren door middel van back-up, reparatie en herformattering is essentieel voor toegang op de lange termijn. Zonder dit recht dreigt de digitale cultuur van vandaag het digitale duistere tijdperk van morgen te worden.
- Het recht om digitale content uit te lenen onder traditionele bibliotheekvoorwaarden, met behoud van de evenwichtige benadering van toegang die gemeenschappen al eeuwenlang van dienst is.
- Het recht op samenwerking door het delen en overdragen van digitale collecties tussen instellingen, om ervoor te zorgen dat beperkte middelen geen informatiewoestijn creëren.
Momentum Opbouwen
De campagne heeft al opmerkelijk aan kracht gewonnen. Sinds de eerste ondertekening in Aruba in april 2024 hebben instellingen over de hele wereld de verklaring onderschreven. Van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid tot de Nationale Bibliotheek van Servië, van culturele organisaties in Belgrado tot openbare bibliotheken op de Balkan, er is een diverse coalitie aan het ontstaan.
Deze geografische en institutionele diversiteit weerspiegelt een cruciale waarheid: de uitdagingen waar geheugeninstellingen voor staan overstijgen nationale grenzen en organisatievormen. De digitalisering van cultuur raakt ons allemaal en ons antwoord moet even veelomvattend zijn.
Waarom dit nu belangrijk is
Er staat veel meer op het spel dan alleen de exploitatie van bibliotheken. Auteurs, onderzoekers, journalisten en scheppers van allerlei slag zijn afhankelijk van de blijvende beschikbaarheid van culturele materialen die alleen herinneringsinstellingen bewaren zonder rekening te houden met commerciële haalbaarheid. Toekomstige historici zullen ons beoordelen op hoe goed we de toegang tot het intellectuele erfgoed van onze tijd hebben onderhouden.
Doe mee met de Beweging
Of u nu een grote onderzoeksbibliotheek leidt of een klein gemeentelijk archief beheert, of u nu werkt in beleidsontwikkeling of dagelijkse dienstverlening aan klanten, uw stem is belangrijk in dit gesprek.
We nodigen u uit om actie te ondernemen:
- Onderteken de verklaring: Als je een geheugeninstelling of ondersteunende organisatie vertegenwoordigt, ga dan naar ourfuturememory.org voor meer informatie over ons verificatieproces en voeg je goedkeuring toe.
- Betrek uw gemeenschap: Deel dit bericht met collega's, bestuursleden en belanghebbenden. Hoe meer stemmen we verzamelen, hoe sterker onze collectieve impact wordt.
- Maak contact met ons: Volg onze vooruitgang en neem deel aan lopende gesprekken over digitale rechten en cultuurbehoud.
Vandaag lanceren we vanuit Lausanne niet zomaar een campagne, maar een belofte aan toekomstige generaties. De geheugeninstellingen die trouw menselijke kennis hebben bewaard door talloze technologische overgangen heen, zullen dit blijven doen in het digitale tijdperk, maar alleen als we doelgericht en urgent handelen.
Ons toekomstige geheugen hangt af van de keuzes die we vandaag maken. Doe met ons mee om ze te laten tellen.
Lees meer over ons werk en de campagne Our Future Memory op ourfuturememory.org
