Op 17 september organiseerde de KB, de nationale bibliotheek, en inspirerende bijeenkomst over digitale soevereiniteit en de toekomst van webarchivering, met bijdragen van Marleen Stikker (Waag Futurelab) en Brewster Kahle (Internet Archive / Internet Archive Europe). Het evenement bracht collega’s samen van OCW, het Rijksmuseum, Europeana, UNESCO, Beeld & Geluid, de Hilversum Time Machine en vele anderen — een echte gemeenschap die zich inzet voor het behoud van ons gedeelde digitale erfgoed.
De Context Schetsen: Waarom het Web Ertoe Doet
De sessie begon met Sophie Ham van de KB, die de nationale webcollectie introduceerde. Zoals zij opmerkte: “Ons leven speelt zich af op het internet en dat is het bewaren waard.” Ze herinnerde het publiek eraan dat het Nederlandse web, hoewel relatief klein, van unieke historische betekenis is. Nederland was al in 1985 op het internet aanwezig en, opmerkelijk genoeg, de derde en vierde ooit gemaakte websites werden hier gehost.
Sophie benadrukte dat het Internet Archive een onschatbare partner is geweest bij het vastleggen van materiaal van vóór 2007 (toen de eigen archivering van de KB begon), en nog steeds opslag- en preservatiecapaciteit biedt die Nederlandse instellingen vanwege juridische beperkingen nog niet volledig kunnen realiseren.
Marleen Stikker Over De Digitale Stad en Public AI
Marleen Stikker blikte, in gesprek met Martijn Kleppe, terug op De Digitale Stad — de baanbrekende digitale gemeenschap uit de jaren negentig. Als voormalig “burgemeester” herinnerde ze zich zowel de belofte als de vroege uitdagingen van online communicatie.
Haar boodschap was duidelijk: als we democratische en open digitale infrastructuren willen, moeten we investeren in Public AI, gebaseerd op Europese waarden, zoals uiteengezet in Paul Keller’s recente whitepaper. Net zoals De Digitale Stad ooit een burgerlijk experiment in de digitale ruimte was, vraagt het huidige moment om een hernieuwde inzet voor publieke digitale instellingen.
Brewster Kahle: Het Collectief Geheugen Binnen Handbereik Brengen
Om de namiddag af te sluiten, deelde Brewster Kahle van het Internet Archive Europe zijn reflecties over bijna drie decennia van wereldwijde webpreservatie.
Hij begon met een warm woord van dank aan XS4ALL en KPN voor jarenlange serverondersteuning, en aan Beeld & Geluid die deze rol voortaan op zich nemen. Hij merkte op dat het Internet Archive snel de mijlpaal van een biljoen bewaarde websites nadert. Voor Kahle rust dit werk op een eenvoudige waarheid: “Mensen zijn geweldig. Mensen willen delen, en wat ze delen is het bewaren waard.”
Ook Kahle pleitte voor Public AI, niet gedomineerd door bedrijfsbelangen maar geworteld in Europese waarden en democratische verantwoording. Hij illustreerde het potentieel van AI die is getraind op publieke kennis met het voorbeeld van proefschriften van de Universiteit Leiden — documenten die door weinig mensen worden gelezen, maar die, zodra ze voor machines toegankelijk zijn, nieuwe ontdekkingen kunnen mogelijk maken.
Misschien wel de meest tastbare uitdrukking van deze visie was de onthulling van een nieuwe interactieve machine die bij de KB is geplaatst. Bezoekers kunnen tot en met 11 oktober het Nederlandse web verkennen zoals bewaard in de collecties van het Internet Archive, met als afsluiting de Museumnacht in Den Haag. Meer dan alleen een hulpmiddel belichaamt deze machine de mogelijkheid om ons collectieve geheugen letterlijk binnen ieders handbereik te brengen. Ze laat zien dat digitale preservatie niet draait om het abstract opslaan van data, maar om het voor vandaag de dag onmiddellijk bruikbaar, doorzoekbaar en levend maken van de rijkdom van het verleden.
Dit is wat “collecties tot leven brengen” werkelijk betekent — mensen verbinden met de sporen van hun eigen digitale geschiedenis en hen in staat stellen die kennis te gebruiken om het heden te begrijpen en de toekomst te verbeelden. En dit staat centraal in de missie van Internet Archive Europe: ervoor zorgen dat Europa’s digitale geheugen niet alleen wordt veiliggesteld, maar ook geactiveerd, toegankelijk en betekenisvol is voor iedereen.
De Toekomst Tegemoet
Het evenement bij de KB was meer dan een discussie: het was een herinnering dat het bewaren van het internet niet alleen een technische opgave is, maar ook een culturele, democratische en civieke verantwoordelijkheid. Het onderstreepte het belang van samenwerking — tussen bibliotheken, archieven, technologen en beleidsmakers — om ervoor te zorgen dat Europa’s digitale geheugen toegankelijk blijft voor toekomstige generaties.
Zoals Brewster Kahle het verwoordde: wat mensen online delen, is het bewaren waard. En met initiatieven als Internet Archive Europe, verankerd in Amsterdam, zetten we betekenisvolle stappen om dat gedeelde erfgoed te beschermen — en om publieke digitale infrastructuren te bouwen die de uitdagingen van de 21e eeuw aankunnen.
Foto's: https://www.flickr.com/photos/ter-burg/albums/72177720329125549/
Fotocredits: “Preserving Digital Sovereignty: Marleen Stikker & Brewster Kahle at the KB” by Sebastiaan ter Burg, CC BY 4.0