mei 2025

Het recente aftreden van Dominic Broadhurst uit de adviesraad van Clarivate is niet slechts het standpunt van één bibliothecaris; het is een rood knipperlicht voor de hele bibliotheeksector. Zijn redenen - protest tegen de verschuiving van Clarivate's eeuwigdurende eigendom van digitale collecties naar abonnementsmodellen - komen precies overeen met de waarschuwingen uit december 2022 in het rapport van het Internet Archive over het veiligstellen van digitale rechten voor bibliotheken.

Het probleem is duidelijk: Het huren van kennis is niet hetzelfde als het bezitten ervan.

De stap van Clarivate, die prioriteit geeft aan terugkerende inkomsten boven permanente toegang, illustreert perfect de genoemde gevaren:

1. Verlies van controle: Wanneer bibliotheken zich alleen kunnen abonneren, verliezen ze het fundamentele recht om collecties te bezitten en te bewaren voor de lange termijn. Bibliotheken worden afhankelijke huurders, geen permanente rentmeesters.
2. Erosie van behoud: Abonnementsmodellen brengen de kerntaak van de bibliotheek om kennis te bewaren voor toekomstige generaties in gevaar. Inhoud kan verdwijnen als een verkoper een gril of prijsverhoging doorvoert, waardoor de stabiliteit van de collectie wordt ondermijnd.
3. Bedreiging voor gelijkheid: Hoewel ze worden voorgesteld als “betaalbare toegang”, dreigen verplichte abonnementen een onhoudbare financiële last te worden, waardoor de toegang voor de gemeenschappen die bibliotheken bedienen mogelijk wordt beperkt. Echte gelijkheid vereist stabiele, eeuwigdurende toegang.
4. Missieconflict: Zoals Broadhurst opmerkt, klinken de beweringen van verkopers over “partnerschap” hol wanneer commerciële belangen de openbare dienstverleningsopdracht van de bibliotheek rechtstreeks ondermijnen. Bibliotheken moeten niet alleen tijdelijke toegang bieden, maar ook zorgen voor blijvende beschikbaarheid.

Dit gaat niet alleen over één leverancier. Het gaat over een fundamenteel principe: Bibliotheken hebben eigendom van en controle over digitale bronnen nodig om hun missie te kunnen vervullen. De verschuiving naar toegang alleen op basis van abonnementen vormt een directe uitdaging voor de autonomie van bibliotheken en de blijvende publieke toegang tot kennis die we beschermen.

Broadhurst's ontslag is een pijnlijke herinnering dat de strijd voor digitale rechten niet theoretisch is. Het gebeurt nu en er staat veel op het spel. We moeten ons verzetten tegen modellen die van bibliotheken passieve huurders maken en pleiten voor oplossingen die permanente toegang en behoud garanderen.

Internet Archive Europe houdt vast aan de principes die worden beschreven in het Internet Archive 2022 rapport. Bibliotheken moeten het recht hebben om digitaal materiaal te bezitten, te bewaren en uit te lenen. Dit incident onderstreept de urgentie van die strijd. We kunnen het ons niet veroorloven om onze toekomst te huren.

Afbeelding door Barkhayot Juraev op Unsplash